2021 Nobel Fizik Ödülü

İsveç Kraliyet Bilimler Akademisi, 2021 Nobel Fizik Ödülü’nü verdi…

“Karmaşık fiziksel sistemleri anlamamıza çığır açan katkılar için”.

Ödülün yarısını iki bilim insanı paylaştı;

Syukuro Manabe

Princeton University, USA

Klaus Hasselmann

Max Planck Institute for Meteorology, Hamburg, Germany

“Dünya ikliminin fiziksel modellemesi, değişkenliğin ölçülmesi ve küresel ısınmanın güvenilir bir şekilde tahmin edilmesi için”

Ödülün diğer yarısı ise

Giorgio Parisi

Sapienza University of Rome, Italy

“Atomik ölçekten gezegen ölçeğine kadar fiziksel sistemlerdeki düzensizlik ve dalgalanmaların etkileşiminin keşfi için”

 

İklim ve diğer karmaşık olgular için fizik

Üç Nobel ödülü sahibi bu yılki Nobel Fizik Ödülü’nü kaotik ve görünüşte rastgele fenomenler üzerine yaptıkları çalışmalar nedeniyle paylaşıyor. Syukuro Manabe ve Klaus Hasselmann, Dünya’nın iklimi ve insanlığın onu nasıl etkilediği hakkındaki bilgimizin temelini attı. Giorgio Parisi, düzensiz malzemeler ve rastgele süreçler teorisine yaptığı devrim niteliğindeki katkılarından dolayı ödüllendirildi.

Karmaşık sistemler, rasgelelik ve düzensizlik ile karakterize edilir ve anlaşılması zordur. Bu yılki Nobel Ödülü de bu tür sistemleri tanımlamak ve uzun vadeli davranışlarını tahmin etmek için yeni yöntemlerin kabul edilmesine verildi.

İnsanlık için hayati öneme sahip karmaşık bir sistem, Dünya’nın iklimidir. Syukuro Manabe, atmosferdeki artan karbondioksit seviyelerinin Dünya yüzeyinde artan sıcaklıklara nasıl yol açtığını gösterdi. Syukuro 1960’larda, Dünya’nın ikliminin fiziksel modellerinin geliştirilmesine öncülük etti ve radyasyon dengesi ile hava kütlelerinin dikey taşınması arasındaki etkileşimi keşfeden ilk kişi oldu. Çalışmaları, mevcut iklim modellerinin geliştirilmesinin temelini attı.

Yaklaşık on yıl sonra, Klaus Hasselmann hava durumu ve iklimi birbirine bağlayan bir model oluşturdu ve böylece havanın değişken ve kaotik olmasına rağmen iklim modellerinin neden güvenilir olabileceği sorusuna cevap verdi. Ayrıca hem doğal fenomenlerin hem de insan faaliyetlerinin iklime damgasını vurduğu belirli sinyalleri, parmak izlerini tanımlamak için yöntemler geliştirdi. Yöntemleri, atmosferdeki artan sıcaklığın insan faaliyetleri sonucunda karbondioksit emisyonlarından kaynaklandığını kanıtlamak için kullanıldı.

1980 civarında, Giorgio Parisi düzensiz karmaşık malzemelerde gizli örüntüler keşfetti. Buluşları, karmaşık sistemler teorisine en önemli katkılardan biridir. Bu buluşları sayesinde birçok farklı ve görünüşte tamamen rastgele materyal ve görüngüleri anlamak ve tanımlamak mümkün oldu. Sadece fizikte değil, aynı zamanda matematik, biyoloji, sinirbilim ve makine öğrenimi gibi çok farklı alanlarda bu durum gerçekleşti.

“Bu yıl kabul edilen keşifler, iklim hakkındaki bilgimizin, titiz bir gözlem analizine dayanan sağlam bir bilimsel temele dayandığını gösteriyor. Bu yılki Ödül Kazananlar, karmaşık fiziksel sistemlerin özellikleri ve evrimi hakkında daha derin bir kavrayış kazanmamıza katkıda bulundular” diyor Nobel Fizik Komitesi başkanı Thors Hans Hansson.

Syukuro Manabe, 1931 yılında Shingu, Japonya’da doğdu. Doktorası 1957 Tokyo Üniversitesi, Japonya’dan. ABD, Princeton Üniversitesi’nde Kıdemli Meteorolog.

Klaus Hasselmann, 1931’de Hamburg, Almanya’da doğdu. Doktorası 1957, Göttingen Üniversitesi’nden, Almanya. Profesör, Max Planck Meteoroloji Enstitüsü, Hamburg, Almanya.

Giorgio Parisi, 1948 yılında İtalya, Roma’da doğdu. Doktorası 1970, Sapienza’dan

Roma Üniversitesi, İtalya. İtalya Roma Sapienza Üniversitesi’nde Profesör.

Ödül miktarı: Yarısı Syukuro Manabe ve Klaus Hasselmann’a ve diğer yarısı Giorgio Parisi’ye ortak olmak üzere 10 milyon İsveç kronu (Yaklaşık 11 milyon TL).