Sekiz maddede kimyasal kirleticilerin vücudumuza zararı

Konu: Genel

Okuma Süresi: ~7-8 dk.

Çevresel etkilere maruz kalmak insan sağlığına zarar vermektedir. Kirlenmiş hava, su, toprak, gıda ürünleri, iş ve ev ortamları her yaştan insanı, çok sayıda kimyasal ve çevresel stres faktörüne maruz bırakır. Yaşamımız boyunca maruz kaldığımız çevresel faktörlerin vücudumuz üzerindeki etkileri sekiz belirgin başlıkta toplanmıştır.

Mevcut kanıtlar, bize çevresel kirleticilerin birçok hastalığın gelişmesine nasıl katkıda bulunduğu hakkında sekiz belirgin özellik sunuyor: oksidatif stres ve inflamasyon (yangı), genomik değişiklikler ve mutasyonlar, epigenetik değişiklikler, mitokondriyal disfonksiyon, endokrin bozulması, değişen hücreler arası iletişim, değişen mikrobiyom toplulukları ve bozulmuş sinir sistemi fonksiyonu.

Columbia Üniversitesi Mailman Halk Sağlığı Okulu, Ludwig Maximilian Üniversitesi ve Hasselt Üniversitesi’ndeki araştırmacılar tarafından yürütülen çalışma Cell dergisinde yayınlandı.  

Columbia Mailman Çevre Sağlığı Bilimleri Başkanı Dr. Andrea Baccarelli, “Her gün hava, su, toprak ve gıdadaki kirleticilere maruz kalmanın insan sağlığı üzerine zararlı etkileri olduğu hakkında daha fazla bilgi ediniyoruz.” diyor. “Bununla birlikte, bu kimyasalların vücudumuza zarar verdiği spesifik biyolojik yollar daha az anlaşılmaktadır. Bu çalışmada, karmaşık çevresel etkilere maruz kalmanın, nispeten düşük konsantrasyonlarda bile nasıl ciddi hastalıklara  yol açabileceğini anlamak için bir çerçeve sunuyoruz.”

Doğumdan yaşlılığa kadar, sürekli olarak, birden fazla alanda vücudumuzda değişikliklere yol açan kirletici bileşenlerine maruz kalıyoruz. Bunlar; gen ifadesini yönetir, bağışıklık sistemlerini çalıştırır ve şekillendirir, fizyolojik tepkileri tetikler ve sağlık-hastalık durumunu belirler.

Çalışmada, çevresel etkilere maruz kalmanın zararlarına ilişkin kanıtları sekiz maddede özetleyebiliriz:

1. Oksidatif stres ve inflamasyon (yangı): Antioksidan savunmalar tükendiğinde; inflamasyon (yangı), hücre ölümü ve organ hasarı meydana gelir.
2. Genomik değişiklikler ve mutasyonlar: DNA hatalarının birikmesi, kanseri ve diğer kronik hastalıkları tetikleyebilir.
3. Epigenetik değişiklikler: Epigenetik değişiklikler, çocukluk gelişiminden ve vücudun düzenli işleyişinden sorumlu proteinlerin sentezini değiştirir.
4. Mitokondriyal disfonksiyon: Hücresel güç kaynaklarındaki bir sorun, insan gelişimine müdahale edebilir ve kronik hastalığa katkıda bulunabilir.
5. Endokrin bozulması: Çevremizde, gıdalarda ve tüketici ürünlerde bulunan kimyasallar hormonların düzenlenmesini bozar ve hastalığın gelişimine katkıda bulunur.
6. Değişen hücreler arası iletişim: Sinyal reseptörleri ve nörotransmisyon da dahil olmak üzere, hücrelerin birbirleriyle iletişim kurduğu diğer araçlar etkilenir.
7. Değişmiş mikrobiyom toplulukları: Vücudumuzdaki bakteri ve diğer mikroorganizma popülasyonundaki dengesizlik, bizi alerjilere ve enfeksiyonlara karşı duyarlı hale getirebilir.
8. Bozulmuş sinir sistemi fonksiyonu: Hava kirliliğindeki mikroskobik parçacıklar, koku alma siniri yoluyla beyne ulaşır ve bilince müdahale edebilir.

Bu sekiz belirgin özellik tam olarak kapsamlıdır diyemeyiz, çünkü uzun ve kısa vadeli maruz kalma durumları da dahil olmak üzere, çevresel etkilerin kimyasal ve fiziksel özelliklerinin tam karmaşıklığını kapsayamaz. Bu etkilere maruz kalmanın insan biyolojisini etkilediği kompleks mekanizmalar, değişen süreçler ile yaşam boyunca nasıl etkileşime girdiği, hastalık ve sağlık durumuna nasıl katkı sağladığını anlamak için daha fazla araştırmaya ihtiyaç vardır. 

Baccarelli  “Hastalık mekanizmaları hakkındaki bilgilerimizi genetiğin ötesine doğru genişletecek araştırmalara ihtiyacımız var. Biyomedikal teknolojiler ve veri bilimindeki gelişmeler, çevresel hareketlerin kompleks etkileşimini tek hücre düzeyine kadar tasvir etmemize olanak sağlayacaktır.” diyor.

“Bu bilgi, hastalıkları önleme ve tedavi etme yollarını geliştirmemize yardımcı olacaktır. Hava kirliliği ve iklim değişikliği gibi ciddi çevresel zorluklarla birlikte, en önemlisi, sağlıklı ortamlar sağlamak için güçlü yerel, ulusal ve hükümetler arası politikalara ihtiyacımız var. “

 Çeviren: Yüksek Kimyager Ceren Güdücü Ünver

                                                                                                                                                15.03.2021

Kaynak: 

https://www.sciencedaily.com/releases/2021/03/210305123815.htm  (Erişim tarihi 05 Mart 2021)

Annette Peters, Tim S. Nawrot, Andrea A. Baccarelli. Hallmarks of environmental insults. Cell, 2021; DOI: 10.1016/j.cell.2021.01.043